Osteoporoza jest często określana mianem „cichego złodzieja kości”. Określenie to zawdzięcza ona temu, że rozwija się niewidocznie, bez zauważalnych objawów. Dzieje się tak, aż do momentu, gdy jej skutki stają się boleśnie oczywiste – najczęściej w postaci złamań. To przewlekła choroba metaboliczna kości. Charakteryzuje się ona zmniejszoną gęstością i pogorszeniem mikroarchitektury tkanki kostnej. W rezultacie, kości stają się bardziej kruche i podatne na złamania. Do złamania może dojść nawet przy niewielkim urazie. Czy osteoporozie możemy zapobiec? Kto jest na nią szczególnie narażony? Na czym polega leczenie osteoporozy?

Czym jest osteoporoza?

W zdrowym ciele kości są nieustannie odbudowywane. Osteoporoza zachodzi, gdy równowaga między tworzeniem a rozkładem tkanki kostnej zostaje zaburzona. Prowadzi to do stopniowej utraty masy kostnej. Choroba ta często pozostaje nierozpoznana do czasu, aż dojdzie do złamania – typowo w okolicy nadgarstków, kręgosłupa lub bioder.

Jakie są przyczyny osteoporozy?

Przyczyn osteoporozy można szukać zarówno w czynnikach genetycznych, jak i środowiskowych. Geny, które odziedziczyliśmy po naszych rodzicach, mogą mieć wpływ na maksymalną masę kostną osiągniętą we wczesnej dorosłości, co jest istotnym czynnikiem ryzyka.

Co jeszcze ma znaczenie? Otóż zmiany w poziomie hormonów, zwłaszcza spadek estrogenu u kobiet po menopauzie i spadek testosteronu u starszych mężczyzn, mogą przyczynić się do szybszej utraty masy kostnej. Nie bez znaczenia jest również niewystarczające spożycie wapnia i witaminy D. Są one niezbędne dla zdrowia kości, a ich niedobór w diecie może przyspieszać proces osteoporozy. Ponadto, brak aktywności fizycznej, palenie tytoniu, nadmierne spożywanie alkoholu oraz kofeiny mogą również negatywnie wpływać na gęstość kości. Długotrwałe stosowanie niektórych leków, takich jak kortykosteroidy, może przyczyniać się do osłabienia kości.

Choroby takie jak reumatoidalne zapalenie stawów czy zaburzenia trawienia mogą także rzutować na stan w jakim znajdują się nasze kości.

Osteoporoza – czynniki ryzyka

Kobiety są bardziej podatne na osteoporozę niż mężczyźni, szczególnie po menopauzie. Ryzyko osteoporozy wzrasta wraz z wiekiem. Jak już wspomniano wyżej, osteoporoza ma skłonność do występowania w rodzinach. Czynniki zmienne, na które możemy wpłynąć to przede wszystkim dieta i styl życia. Warto wiedzieć, że niska masa ciała, słaba dieta i brak aktywności fizycznej zwiększają ryzyko osteoporozy, podobnie jak spożycie alkoholu i palenie tytoniu.

Należy podkreślić, że osteoporoza jest jednym z największych zagrożeń dla zdrowia kości. Jej leczenie i diagnostyka stanowią ważny element w zachowaniu mobilności i jakości życia osób starszych. Podejście do leczenia tej choroby jest wielowymiarowe i obejmuje zarówno interwencje farmakologiczne, jak i zmiany w stylu życia, mające na celu zwiększenie gęstości mineralnej kości oraz zapobieganie złamaniom.

Jak wygląda diagnostyka osteoporozy?

Diagnoza osteoporozy często rozpoczyna się od oceny czynników ryzyka i historii medycznej pacjenta. Jednakże, zasadniczym badaniem w diagnostyce osteoporozy jest badanie densytometryczne (DXA), które mierzy gęstość mineralną kości (BMD – Bone Mineral Density). Dzięki niemu można precyzyjnie określić ryzyko złamań i monitorować postępy leczenia.

Badania, które mogą być pomocne w diagnostyce osteoporozy to np. badania krwi i moczu. Pomagają one wykryć możliwe przyczyny osteoporozy, takie jak niedobory witamin i minerałów lub problemy z metabolizmem.

Leczenie osteoporozy

Leczenie osteoporozy jest skomplikowane i zazwyczaj wymaga podejścia interdyscyplinarnego. Obejmuje ono wdrożenie farmakoterapii. Bisfosfoniany są najczęściej przepisywanymi lekami w leczeniu osteoporozy. Pomagają zwiększyć gęstość kości, zmniejszając tempo ich rozkładu. Selektywne modulatory receptora estrogenowego (SERM) naśladują działanie estrogenu w kościach, pomagając w ich wzmocnieniu. Parathormon i jego analogi stymulują budowę kości i są stosowane w leczeniu ciężkiej osteoporozy. Denosumab to przeciwciało monoklonalne, które pomaga zwiększyć masę kostną i zmniejszyć ryzyko złamań. Ważna jest również suplementacja wapnia i witaminy D. Są one niezbędne do budowy i utrzymania mocnych kości.

Jakie zmiany należy wprowadzić w stylu życia?

Zaleca się spożywanie produktów bogatych w wapń i witaminę D, takich jak mleko i jego przetwory, zielone warzywa liściaste czy ryby. Należy zapewnić sobie regularną aktywność fizyczną. Ćwiczenia siłowe i treningi na równowagę mogą pomóc wzmocnić kości i zmniejszyć ryzyko upadków. Należy również unikać palenia tytoniu i nadmiernego spożywania alkoholu. Obydwa czynniki mogą przyspieszać utratę masy kostnej.

Osteoporoza jest poważnym globalnym problemem zdrowotnym, wpływającym na miliony osób na całym świecie. Warto prowadzić zdrowy styl życia i pamiętać o regularnych badaniach densytometrycznych, szczególnie u osób po pięćdziesiątym roku życia i tych z dodatkowymi czynnikami ryzyka, aby móc jak najszybciej wdrożyć odpowiednie środki terapeutyczne i zapobiegawcze. Leczenie osteoporozy wymaga zarówno interwencji farmakologicznej, jak i zmian w stylu życia. Ważne jest, aby diagnostyka była przeprowadzona jak najwcześniej, co pozwala na wdrożenie odpowiednich działań profilaktycznych lub terapeutycznych. Pamiętajmy, że regularne badania i świadome podejście do zdrowia kości mogą znacząco zmniejszyć ryzyko komplikacji związanych z osteoporozą. Osteoporoza nie musi być wyrokiem – dzięki odpowiedniej diagnozie i leczeniu, można żyć aktywnie i bez bólu nawet w późnym wieku.