Zeaksantyna jest jednym z karotenoidów, czyli naturalnych barwników, które nadają roślinom charakterystyczne, żółte, pomarańczowe i czerwone zabarwienie. W organizmie człowieka pełni szczególnie istotną rolę w ochronie wzroku. Podobnie jak luteina, zeaksantyna jest głównym składnikiem barwnika siatkówki oka, szczególnie skoncentrowanym w plamce żółtej, która odpowiada za centralne widzenie, ostrość wzroku oraz percepcję kolorów.

Jaka jest rola zeaksantyny w organizmie?

Zeaksantyna pełni kluczową rolę w organizmie, zwłaszcza w kontekście ochrony narządu wzroku. Jej najważniejszą funkcją jest filtracja i ochrona przed szkodliwym działaniem światła, szczególnie niebieskiego i ultrafioletowego (UV), które mają silnie destrukcyjny wpływ na delikatne struktury siatkówki oka. Podobnie jak luteina, gromadzi się w plamce żółtej – centralnym obszarze siatkówki, który odpowiada za ostrość widzenia i percepcję kolorów. Działa tam jak naturalny filtr, absorbując nadmiar światła i chroniąc komórki fotoreceptorowe przed uszkodzeniem oksydacyjnym.

Jako silny przeciwutleniacz, zeaksantyna neutralizuje wolne rodniki, które powstają w wyniku ekspozycji na promieniowanie UV, zanieczyszczenia środowiskowe oraz procesy metaboliczne w tkankach oka. Wolne rodniki są odpowiedzialne za stres oksydacyjny, który przyczynia się do degeneracji komórek siatkówki i soczewki, co może prowadzić do rozwoju chorób oczu, takich jak zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (AMD) oraz zaćma. Dzięki właściwościom przeciwutleniającym, zeaksantyna spowalnia te procesy degeneracyjne, chroniąc zdrowie oczu i wspierając ich długotrwałe funkcjonowanie.

Dodatkowo, zeaksantyna wpływa na poprawę ostrości widzenia, szczególnie w warunkach słabego oświetlenia, oraz wspomaga adaptację oka do zmieniających się warunków świetlnych. Jej obecność w plamce żółtej jest kluczowa dla zachowania centralnego widzenia, które jest niezbędne do wykonywania codziennych czynności, takich jak czytanie czy prowadzenie pojazdów.

Oprócz ochrony oczu, zeaksantyna może mieć również korzystny wpływ na inhibicję stanów zapalnych w organizmie, co wspiera zdrowie komórek i tkanek, szczególnie w kontekście chorób przewlekłych, które mogą być wynikiem długotrwałego stresu oksydacyjnego.

Zeaksantyna a zdrowie oczu

Badania naukowe potwierdzają, że zeaksantyna, obok luteiny, jest niezbędna w profilaktyce i leczeniu chorób oczu związanych z wiekiem. Zeaksantyna chroni przed rozwojem takich schorzeń jak:

• zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (AMD) – zeaksantyna i luteina są jedynymi karotenoidami obecnymi w plamce żółtej oka, gdzie pełnią kluczową funkcję ochronną. Badania pokazują, że dieta bogata w te składniki zmniejsza ryzyko rozwoju AMD oraz opóźnia postęp choroby u osób starszych.
• zaćma – dzięki działaniu antyoksydacyjnemu, zeaksantyna wspomaga ochronę przed zmętnieniem soczewki oka, zmniejszając ryzyko wystąpienia zaćmy, jednej z najczęstszych przyczyn pogorszenia wzroku.

Gdzie znajdziemy zeaksantynę?

Zeaksantyna, podobnie jak luteina, występuje naturalnie w wielu produktach roślinnych. Najbogatszymi źródłami zeaksantyny są:

• zielone warzywa liściaste, takie jak szpinak, jarmuż i brokuły
• papryka żółta i kukurydza, które charakteryzują się wysoką zawartością karotenoidów
• pomarańczowe i żółte owoce, takie jak mango, brzoskwinie oraz pomarańcze, także dostarczają znacznych ilości zeaksantyny
• oprócz roślinnych źródeł, zeaksantyna występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego, szczególnie w żółtkach jaj, które są jednym z najlepiej przyswajalnych źródeł tego składnika.

Znaczenie odpowiedniego poziomu zeaksantyny

Odpowiednie spożycie zeaksantyny ma kluczowe znaczenie dla utrzymania zdrowia wzroku, zwłaszcza w kontekście starzejącej się populacji, która jest szczególnie narażona na choroby oczu związane z wiekiem. Regularne spożywanie produktów bogatych w zeaksantynę może pomóc nie tylko w ochronie przed AMD i zaćmą, ale także poprawić ostrość widzenia i zdolność adaptacji oka do zmiennych warunków oświetleniowych.

Warto podkreślić, że zeaksantyna, w połączeniu z luteiną, działa synergistycznie, zwiększając ochronę oczu przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. Oznacza to, że te dwa składniki wspierają wzajemnie swoje działanie, co czyni ich regularne spożycie niezwykle istotnym elementem diety dla osób pragnących utrzymać zdrowie oczu na długie lata.

Podsumowując, zeaksantyna, obok luteiny, jest jednym z kluczowych składników niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania oczu. Jej zdolność do ochrony siatkówki przed stresem oksydacyjnym oraz nadmiernym światłem niebieskim sprawia, że regularne spożywanie produktów bogatych w ten karotenoid jest nieodzowne w profilaktyce chorób oczu, takich jak AMD i zaćma. Zeaksantyna działa również jako silny przeciwutleniacz, wspierając zdrowie oczu i zapobiegając ich degeneracyjnym zmianom.